Ses kartlarını kurmak biraz zordur, zira birçok Interrupt ve DMA kanalını kullanmak isteyebilirler.

Windows kaynakları (IRQ gibi) düzgün olarak dağıtamadığı için problemler yaşayabilirsiniz. Bu kaynaklar kısıtlıdır ve zaten diğer aygtlar tarafından da işgal edilmiş olabilirler. Başarılı bir kurulumdan sonra her bir fonksiyonu konfigüre etmeniz gerekir. Bunun için “Başlat- Ayarlar-denetim Masası” ile Çoklu Ortam menüsüne girin. Ayarlar için sunulan parametre çeşitliliği her ses kartına göre değişir, ancak yöntem aynıdır.

“Çoklu Ortam-Ses” altından Windows Mixer’inde (karıştırıcı) olduğu gibi WAV dosyalarının çalınması için ses ayarlarını ve ses kayıtlarındaki donanım ivmesini ayarlayabilirsiniz. Burada ayrıca ses kalitesini de ayarlayabiliyorsunuz, standart olarak radyo kalitesi seçilidir. Ses zevkini doyasıya yaşamak için CD kalitesindeki sesi tercih etmelisiniz. Ayrıca kendiniz de bir değişik ses kayıt formatlarından birini seçip örnekleme frekansını seçebilirsiniz. 44.1 KHz’lik CD standardını ayarlayın. Değişik ses profillerine ihtiyacınız varsa ilgili ayarları değişik isimler altında kaydedin.

Ses kartı PC’nin gösterişsiz tek sesli dahili hoparlörünü bir çok sesi üretebilen çok sesli bir sistemle değiştirmek üzere tasarlanmıştır. Günümüzde ses kartları 9’dan 44’e kadar değişik ses üretebilmektedir. Bu sesler teker teker kontrol edilebilir ve daha sonra aynı anda çalınabilir. Teorik olarak bir kart ne kadar çok ses üretebiliyorsa o kadar geniş bir tonal zenginliğine sahiptir.

Eğer bir ses kartının örnekleme yeteneği varsa örneklenen sesi çalabilirde. Bazı durumlarda sayısallaştırılan sesleri veya örnekleri kaydetmek de mümkündür. Bu özellikle, sadece ses sentezi işle elde edilmesi neredeyse imkansız olan trampet sesi gibi bazı seslerde çok yararlı bir özelliktir. Kart bir DAC (Digital to Analog Converter / Sayısaldan Analoğa Çevirici) kullanmak bu problemi ortadan kaldırır.

Bir çok kartta analog işaretleri sayısal örneklere dönüştüren ADC’de (Analog to Digital Converter / Analogdan Sayısala Çevirici) vardır. Bu kartlara sesin doğrudan örneklenebilmesi için mikrofon girişleri konulmuştur.

Örnekleme hızı ses örneğinin kalitesini belirler. Bu değer bir ses örneğinde saniyede kaç analog değer sayısallaştırıldığını gösterir. Bir örnek çalındığında üretilen en yüksek frekans kullanılan örnekleme frekansının yarısıdır.

Örneğin, 6 KHz’e kadar sesleri üretebilmek için kullanılması gereken en düşük frekans 12 KHz’dir. Verilen bir örneğin kalitesini belirleyen bir başka faktör de örnekleme derinliğidir. Bu değer analog işaretin kodlanması için kodlayıcının kullandığı bit sayısını belirler.

16 hatta 24 bit’lik çeviriciler bulunmasına rağmen genellikle 8 bitlik DAC’lar kullanılır. Ancak bu çeviricilerin hiçbiri 8 bitle örneklenmiş bir örneği 16 bitlik bir işarete çeviremez. Bu nedenle daha geniş çeviriciler ancak kayştlı örneklerde bu genişlikte kaydedilmiş iseler bir işe yararlar.

Ne var ki bir örnek için gerekli veri miktarı örnekleme hızı ve örnekleme derinliği arttıkça artar. Böylece bir dakikalık konuşmayı çalmak için gerçekçi bir örnekleme frekansı olan 11.025 KHz ve 8 bitle örneklersek 11025*60 veya 661500 byte yer tutar. Bu nedenle birçok ses kartı dosyaları kısaltmak için bir sıkıştırma yöntemi kullanılır.

Stereo ses bir ses kartı için mükemmel bir genişleme ise de ses kartlarının çoğu mono kartlardır. Piyasada satılan kartların pek azı stereo kartlardır. Diğer kartlar eklemeler yapılarak stereo hale getirilebilir. Bazı kartlarda stereo kuvvetlendiriciler olmasına karşın asıl ses kartının mono ses ürettiğini görürsünüz.

Bir ses kartı için bulunabilen aksesuarlar üreticisine göre değişir. Her kartta yüksek kaliteli stereo ses kuvvetlendiricisi bulunmaz. Eğer stereo ses dinlemek istiyorsanız kartınızı müzik setinizin kuvvetlendiricisine bağlamanız gerekir. Bazı üreticiler kartın yanında bir veya iki küçük hoparlör ve seyrek olarak bir mikrofon verirler.

Çoğu oyun SoundBlaster uyumlu bir ses kartı gerektirir. Bu yüzden mümkün olduğunca aşağıdai ayarlara uymaya çalışın:

Bu kadar çok sistem kaynağına sahip değilseniz ses kartının bu fonksiyonlarından birini iptal edip kullanmayabilirsiniz. Mesela ihtiyaç duymuyorsanız DOS modu sürücülerini iptal edin. Bunun için “Aygıt Yöneticisi” nde ilgili sürücüye çift tıklayın ve açılan pencerede “Bu donanım profilinde devreden çıkar” seçeneğini işaretleyin. Yleride bu sürücüye ihtiyaç duyarsanız tekrar onay işaretini kaldırıp ilgili sürücüyü etkinleştirebilirsiniz.

Söz konusu ayarları ses kartınız için gerçekleştirebilmek için diğer aygıtları başka IRQ’lere ayarlamaya çalışın. Bu hiç de kolay değildir, zira bazı aygıtlar sadece belirli IRQ’lerde ve adreslerde çalışabilirler.

Interrupt (kesme isteği) yerleşimini Aygıt Yöneticisi’nde görebilirsiniz. Böylece sistem kaynaklarının da hangi aygıtlar tarafından kullanıldığını görebilirsiniz.

Birlikte verilen çoğu araç bazen çok kötü Midi Timing’lerine neden olabilir. Bunlar dikkati çekmeyecek şekilde art alanda çalışır ve müzikal çalışma temposunu bozabilirler.

Bu yüzden en iyisi bu tip araçları kullanmaktan vazgeçin ya da Midi Timing ile sorunlar yaşıyorsanız en azından otomatik olarak başlatılmasını engelleyin.

Modern grafik kartları kendi işlemcilerine sahiptir. Sürücü çoğu durumda resmi piksel piksel aktarmaz, zira “X gücünde bir çizgiyi Y noktasından Z’ye çiz” komutunu verir. Grafik kartı bu komutlar doğrultusunda ekrandaki resmi kendisi belleğinde çizer. Komutlar grafik kartı tarafından belleğe yazılır ve arka arkaya işlenir. İşte bazı kartlarda bu noktada problemler vardır.

Her bellekte olabileceği gibi komut ön belleği de dolabilir. Normalde bu yerleşik bir Status (durum) biti tarafından haber verilir. İyi programlanmış bir sürücü veri transferinden önce bu durum bitini sorgular. Ancak bu uzun sürebilir. Performansından ödün vermek istemeyen üreticiler bu yüzden bundan vazgeçebiliyorlar. Komut ön belleği gerçekten de dolu olduğunda PCI veri yolu ve ardındaki ISA veri yolu bloke edilir. Bir ses kartı bu anda veri göndermek istediğinde bunlar umutsuzca kaybedilir. Bu kayıplar WAV dosyalarının çalınmasında kesilmeler şeklinde kendini belli eder ve açılan pencere ne kadar büyükse bu kesilmeler o kadar belirgin olur.

Problemin çözümü için düşünülecek yollardan biri ekran çözünürlüğünü düşürmektir. Daha iyisi üretici sürücüleri yerine Windows’un kendi sürücülerini kullanmaktır. Bunlar gerçi daha yavaştır. Ancak komut ön belleğinin durum bitini önceden sorgularlar.

Son zamanlarda piyasaya sürülen oyunların hemen hemen hepsi ses kartını otomatik olarak tanıyor. Ancak buna rağmen ses kartı ayarlarını zaman zaman manuel olarak yapmak gerekebiliyor. Peki ses kartının değerlerini nasıl bulacağız?

Ses kartı ile birlikte sisteminizde bulunan tüm aygıtlara ait çeşitli değerleri DENETİM MASASI’ndaki SYSTEM kısmında bulabilirsiniz.

Bu simgeyi çift tıkladıktan sonra “Aygıt Yöneticisi” bölümüne geçin. Burada “Sesi video ve oyun denetleyiciler” ifadesini çift tıklayın. Çıkan seçenekler arasından ses kartınızı seçin ve ÖZELLYKLER(properties)’i tıklayın. Açılan penceredeki kaynaklar bölümünde gerekli değerleri bulabilirsiniz. Buradaki “Giriş/Çıkış Aralığı” ifadesi Port değerini gösterir. Bu ifadeden birkaç tane bulunabilir, sizin ihtiyacınız olan ayar değeri 220 ya da 240. “Kesme İsteği” ise IRQ ifadesine karşılık gelir. Bu değer ses kartlarında genelde beştir. Son olarak “Doğrudan Bellek Erişimi” ifadesi ses kartınızın DMA değerini gösterir.